Yüksek Lisans Başvurusu Nasıl Yapılır? Başvuru Süreci ve Koşulları 2024

Akademik kariyer hedefleyenler veya alanında uzmanlaşmak isteyenlerin ilk seçeneği yüksek lisans başvurusu yapmaktır. Yüksek lisans hem akademide ilerlemenizi sağlayacak ilk kapıyı açar hem de mesleğinizde uzmanlaşma olanağı sunar. Tezli ve tezsiz olmak üzere iki gruba ayrılan yüksek lisans sürecinde merak ettiklerinizi gelin birlikte inceleyelim.

Tezli Yüksek Lisans Nedir?

Dört yıllık lisans eğitiminden sonra alanında uzmanlaşmak isteyenler yüksek lisans yapmayı düşünür. Yüksek lisans süreci, lisans döneminde aldığınız eğitimi daha derin ve kapsamlı şekilde öğrenmeyi içerir. Yüksek lisans, bireysel çalışmaya odaklıdır. Bu süreçte alanınıza yönelik bol bol araştırma ve okuma yapmanız gerekir. Edindiğiniz bilgiler ile bilimsel makaleler ve çalışmalar ortaya çıkarır, alanınızdaki literatüre katkı sağlarsınız.

Araştırma yapmak, sunum hazırlamak, bilimsel makaleler ve çalışmalar yapmak yüksek lisans sürecinin parçasıdır.

Yüksek lisans, bir yıl ders dönemi bir yıl tez dönemi olmak üzere iki yıllık bir süreci kapsar. Ancak eğer tezinizi yetiştiremiyorsanız yüksek lisans eğitiminizi bir yıl daha uzatma hakkınız bulunur. Böylece uzatma hakkıyla üç yıllık bir eğitim süreci ortaya çıkar. Eğer bu üç yıl içinde mezun olmayı başaramazsanız kaydınız silinir. Bu süreçte çok geçerli bir sebep olmadıkça yüksek lisansı dondurma seçeneği bulunmamaktadır. Hangi gerekçeyle okulu dondurabileceğinize üniversitenizin enstitü sayfasından ulaşabilirsiniz.

Yüksek lisans sürecinde, lisans eğitimden olduğu gibi her gün okula gitmeyi gerektiren bir ders programı bulunmaz. Genellikle bir dönemde altı ders bulunur. Bunlarda ikisi uzmanlık alan dersi ve danışmanlık/seminer olmak üzere zorunlu derslerdir. Geriye kalanlar ise seçmeli özel ders olarak belirlenir. İkinci yılda tez dönemi başlar bu süreçte tez danışmanınız ile iletişiminize göre haftalık ya da aylık olarak yüz yüze veya uzaktan görüşme şekli belirlenir.  

Tüm ders ve tez döneminde toplamda 120 krediyi başarıyla tamamlayanlar yüksek lisans mezunu olmaya hak kazanır.

Yüksek Lisans Başvurusu Ne Zaman Olur?

Üniversiteler bahar ve güz dönemi olmak üzere yılda iki kez lisansüstü başvurularını açarlar.

Ocak-şubat ayları, bahar dönemi başlangıcıdır. Bahar dönemi için başvurulular genellikle ocak ayında alınmaya başlar. Eylül ayında ise üniversitelerde güz dönemi başlar. Güz dönemi başvuruları Temmuz aylarından Eylül ayına kadar sürer. Başvuru tarihleri Üniversitelere göre değişir.

Bazı bölümler ara dönemde yani bahar döneminde yüksek lisans başvurusu almazlar ya da çok daha az öğrenci alırlar. Örneğin güz döneminde 10 kişilik öğrenci kontenjanı vardır. Ancak bahar döneminde bunun 3’e düştüğünü görebiliriz.

Yüksek Lisans Başvurusu Nasıl Yapılır? Başvuru Süreci ve Koşulları

Yüksek lisans başvurusu yapabilmek için mutlaka ALES sınavından geçerli bir puan almanız gerekir. Genellikle baraj puanı 55 olarak kabul görür. Bazı üniversitelerde başvuru barajı 70 puan olabilir. Bu durum başvurduğunuz bölüme ve üniversiteye göre farklılık gösterir.

Yüksek lisans başvurusu için diğer önemli konu yabancı dil puanıdır. Tezli yüksek lisans başvurunuz için YDS ve Yökdil gibi yabancı dil sınavlarından en az 50 puan almış olmanız gerekir. Yabancı dil olarak İngilizce de veya farklı yabancı diller seçeneği vardır. Başvuru koşullarında hangilerinin geçerli olduğunu görebilirsiniz. Ales, YDS ve Yökdil puanları, 5 yıl geçerlidir.

Bazı üniversiteler yabancı dil sınavını kendi bünyelerinde yaparlar bu durumda başvuru koşullarında yazar.

Bunların dışında lisans ortalamanız da oldukça önemlidir. Lisans mezuniyet ortalamanız ne kadar yüksekse, yüksek lisans başvurunuzda öne geçme ihtimaliniz o kadar artar.

Yüksek lisans başvurusu yapmak için gerekli puanları aldıysanız artık başvuru yapabilirsiniz.

Başvuru dönemi başladığında üniversitelerin enstitü sayfalarında başvuru kısmı açılır. Burada online olarak yüksek lisans başvurusu yapabilirsiniz. Bunun için sınav belgeleri, transkript belgesi, mezun belgesi, fotoğraf ve E-Devlet üzerinde alınacak çeşitli belgeleri pdf şeklinde sisteme yüklemeniz gerekir.

Başvuruda Ales puanı, Yabancı dil puanı ve lisans ortalaması baz alınarak bir başvuru puanı ortaya çıkar. Bu puana göre en yüksekten en düşüğe doğru bir ön değerlendirme sonucu açıklanır. Genellikle bölüme kabul edilecek kişi sayısından birkaç kat fazla öğrenci bilim sınavına çağrılır.

Yüksek Lisans Bilim Sınavı Nasıl Olur?

Hangi alanda yüksek lisansa başvurduysanız bilim sınavında o alana özgü sorularla karşılaşırsınız. Sınav jürisi adaylar için birkaç soruluk sınav hazırlar. Sınav soruları başvurduğunuz bölüme göre biçim değiştirir. Sosyal bilimlerde genellikle klasik türde, bilgilerinizi yorumlayarak aktarmayı ölçen sorular karşınıza çıkar. Bilim sınavı sadece yazılı olarak değil bazı üniversitelerde mülakat şeklinde gerçekleşir. Genellikle 3 kişilik bir sınav jürisi başvurduğunuz alana yönelik soruları sözlü olarak yanıtlamanızı ister. Jüri, bazı sorularda bilgilerinizi nasıl ifade ettiğinizi, alana yönelik ardalan bilginizi ölçen yorumlamayı gerektiren sorular sorar. Bazen de sadece bölümünüze yönelik temel ve teknik bilginizi ölçen sorular karşınıza çıkar. Yazılı sınavlar ortalama 60-90 dakika olurken, sözlü mülakatlar ortalama 10-20 dakika sürer.

Sınav jürisi her biri kendi alanına özgü sorular sorar. Bu nedenle bölümdeki başlıca akademisyenlerin çalışma alanlarına göz atmak faydalı olacaktır. Bunun için üniversitelerin akademisyen listesi kısmından akademisyenlerin verdiği dersleri, yazdıkları makale ve kitaplarını inceleyebilirsiniz.

Bilim sınavından aldığınız puan ile tekrar ortalamanız hesaplanır. Hem Ales ve yabancı dil hem de lisans ortalaması ve bilim sınavı sonucu ile yeni bir başvuru puanı ortaya çıkar. Nihai sonuçlar bağlı bulunduğunuz fakülte veya enstitü web sitesinde yayınlanır. Puanı en yüksekten en düşüğe doğru asil ve yedek kazananlar sıralanır.

Tezli Yüksek Lisans Yapmak Gerekli midir?

Eğer akademik kariyeri yani araştırma görevlisi veya öğretim üyesi olmayı hedefliyorsanız tezli yüksek lisans başvurusu yapmanız gereklidir. Akademik kariyerin ilk basamağı yüksek lisans sürecinde başlar. Bu süreçte hem alanınızı daha iyi tanıma hem de bilimsel açıdan kendinizi ve fikirlerinizi geliştirme fırsatı bulursunuz. Yüksek lisans süreci çeşitli olanakları ve zorlukları barındırır. Bu eğitim aşamasında akademik kariyer yolculuğuna yönelik artılarını ve eksilerini görme fırsatınız olur.

Bunun dışında eğer akademisyen olmak gibi bir planınız yoksa da yüksek lisans, mesleğinizde uzmanlaşmak için önemli bir adımdır. Kariyerinizede birçok meslek dalında, tezli yüksek lisans yapmak uzman unvanını almanızı sağlar. Ayrıca hem kamuda hem de özel sektörde maaş durumunuzda iyileşmeler meydana gelir.

Tezsiz Yüksek Lisans Nedir?

Tezsiz yüksek lisans bir yıllık ders döneminden oluşur. Bazı üniversitelerde bir dönem daha olması mümkündür. Yani tezsiz yüksek lisans 1-1,5 yıllık süreci kapsar.

Tezsiz yüksek lisans başvurusu için de dört yıllık lisans eğitimden mezun olmak gerekir.

Tezli ve tezsiz yüksek lisans arasında birçok fark vardır:

Tezli yüksek lisans için herhangi bir ücret ödemeniz gerekmez. Ancak tezsiz yüksek lisans ücretlidir. Birçok vakıf ve devlet üniversitesinde tezsiz yüksek lisans seçeneği vardır. Ancak programa katılmanız için belirli bir ücret ödemeniz gerekir. Fiyatlar üniversiteye göre değişir.

Tezsiz yüksek lisans başvurusu için genellikle Ales ve yabancı dil şartı aranmaz. Lisans ortalamasına göre alım gerçekleşir. Bazı üniversiteler bilim sınavı yapabilir. Bu durum başvuru koşullarında yer alır.

Tezli yüksek lisans sırasında ve sonrasında akademik kadro ilanlarına (araştırma görevlisi gibi) başvurabilirsiniz. Doktoraya başvurabilirsiniz. Akademik kariyer hedefliyorsanız tezli yüksek lisans yapmanız gerekir.

Tezsiz yüksek lisans sonrasında akademik kariyer yapmak çok zordur. Konuyla ilgili son yıllarda birçok tartışma meydana gelse de günümüzde çıkan akademik kadro ilanlarında başvuru koşulu için tezli yüksek lisans öğrencisi veya mezun olmak şartı vardır. Ayrıca doktora içinde tezli yüksek lisans şartı vardır. Yani eğer akademik kariyer hedefiniz varsa tezli yüksek lisans yapmanız gerekir.

Tezsiz yüksek lisans da mesleğinize yönelik kendinizi geliştirme bakımından önemli bir eğitim süreci sunar. Bir yıllık ders dönemini ve yıl sonu projesinin tamamlayıp yüksek lisans mezunu olabilirsiniz. Mesleğine yönelik uzmanlığını geliştirmek ve bilimsel bilgi ve becerilerini artırmak isteyenler için tezsiz yüksek lisans güzel bir seçenektir.