Tez Yazmak Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey- Konu Seçiminden Tez Savunmasına

Tez yazmak, akademik bilgi ve birikiminizi, kendi ilgi alanlarınız ile birleştirip ortaya bilimsel karşılığı olan bir eser çıkarma sürecini kapsar. Özellikle lisansüstü eğitim hayatınızda başarılı olmak istiyorsanız tez yazmak konusunda endişeleniyor olabilirsiniz. Gelin bu süreçte zihninizi kurcalayan tüm soruları birlikte inceleyelim.

1.Tez Konusu Seçimi

Tez yazmak sürecinin en önemli ilk aşaması konu seçimidir. Aynı zamanda en zor aşamasıdır. Lisansüstü ders dönemi boyunca tez konusu hakkında birkaç konu belirlemiş olabilirsiniz. Bu nedenle tez konusu seçmek birçok kişi için kolay görünür. Ancak süreç bu kadar kolay işlemez.

Tez Konusu Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Detaylı literatür taraması yaparak işe başlayabilirsiniz. Bu aşamada Yöktez üzerinden alanınızda yapılan tezleri incelemek oldukça faydalı olacaktır. Böylece hangi konuların daha önceden çalışıldığını, onlardan neleri farklı yapacağınızı ve alanınıza nasıl katkı sağlayacağınızı belirleyebilirsiniz.
• Çalışmak istediğiniz konu hakkında yeteri kadar kaynak var mı? Aklınıza gelen konunun oldukça farklı olduğundan ve akademik alana katkı sağlayacağından eminsinizdir. Ancak çalışmanıza referans gösterebileceğiniz bilimsel metinler yoksa işiniz çok zor olacaktır. Bu nedenle konunuz ile ilgili akademik makaleleri ve kitapları içeren yayınları araştırmalısınız. Yabancı kaynaklara da bakmak işinizi kolaylaştırır.
• Çalışmanızın analiz kısmı için ne tür bir yöntem kullanacaksınız? Bu yöntem için tüm kaynak ve ekipmanlar ulaşılabilir mi? Sosyal bilimler alanında genellikle nitel araştırmalar yapıldığını için kaynak gösterebileceğiniz çalışmaları incelemek yeterlidir. Ancak fen bilimleri, mühendislik gibi daha çok nicel çalışmaların yapıldığı bölümdeyseniz uygun laboratuvar ve çalışma koşullarının olup olmadığını önceden tespit etmeye çalışmalısınız.

Tez Konusu Seçimi Hakkında Bir Örnek

Tüm bunlardan sonra tez yazmak konusunda biraz daha ilerledik artık bir konu belirlediğimizi varsayalım. Sosyal bilimlerden bir örnek vermek gerekirse konumuz, “medyada toplumsal cinsiyet ve kadın temsili” olsun. Bir konu belirlemiş olsak da hâlâ neyi araştıracağımız tam olarak belli değil. Elimizde oldukça geniş bir alanı kapsayan bir başlık var. Şimdi bu konu içinde aslında neyi araştıracağımızı belirlememiz gerekiyor.

• Hangi medya platformunda kadın temsilini inceleyeceğiz? Medya çok büyük bir alanı kapsıyor. Televizyon, gazete, dergi, sosyal medya, web siteleri, radyo gibi birçok geleneksel ve dijital medya platformu vardır. Biz televizyonu seçtiğimizi varsayalım. Ancak hâlâ çok büyük bir anlamı içeriyor. Televizyonda haberlerini mi, dizileri mi, reklamları mı veya eğlence programlarını mı inceleyeceğiz? Bu kısımda televizyon haberlerini seçtiğimizi varsayalım. Araştırmamızın evren ve örneklemi giderek belirginleşmeye başlasa da henüz yeterli değil. Televizyon haberlerini seçtik ancak hangi kanalları, hangi tarihler arasında inceleyeceğiz? Ve neden bu kanalları ve bu tarihi seçtiğimiz sorularını yanıtlamamız gerekiyor. Bu sorulara cevap bulduktan sonra tekrar konumuza bir bakalım.

“Toplumsal cinsiyet bağlamında televizyon haberlerinde kadın temsili: X ve Y Kanalları Örneği “

Eğer çalışmamızı daha fazla sınırlandırmamız gerekirse belli bir yaş aralığındaki kadınlar veya belli bir bölgede yaşayan kadınlar gibi çeşitli şekillerde evren, örneklemi küçültebiliriz.

Artık konumuzu belirlediğimize göre tez yazmak konusunda önemli bir adım attık. Şimdi diğer aşamalara geçebiliriz.

2. Araştırmanın Amacı ve Önemi

Bu aşamada belirlediğimiz konu ile neyi açığa çıkarmak istediğimizi ve araştırmamızın neden önemli olduğunu açıklamamız gerekiyor. Örneğin kadınların medyada ötekileştirilerek temsil edildiğini düşündük ve bunu açığa çıkarmayı amaçladık. Bu kısımda amacınızı iyi bir şekilde belirteceğiniz birkaç paragraf yazı yazmanız yeterlidir.

3. Araştırmanın Varsayımı ve Soruları

Araştırmamızda neyi varsaydığımız ve hangi sorulara cevap aradığımızı belirtmemiz gerekir. Örnek vermek gerekirse araştırmamızın varsayımı şu şekilde olabilir:

• Kadınların medyada yer aldığı
• Kadınların medyada ötekileştirilerek yer aldığı
• Kadınların daha abartılı veya önemsiz şekillerde temsil edilerek haberlerde manipüle edildiği..

Bu varsayımlardan hareketle araştırma sorularımızı belirlememiz gerekir. Araştırmamızın soruları ise varsayımı pekiştiren ifadelerde oluşmalıdır. Araştırmada hangi sorulara cevap arandığı net bir şekilde ifade edilmelidir.

• Kadınlar televizyon haberlerinde nasıl temsil edilir?
• Televizyon haberlerinden cinsiyet temsillerinde manipülasyon var mıdır?
• Televizyon haberlerinden kadın temsilinde ne tür ve ne boyutta manipülasyon yapılır?

Kendi konunuza göre varsayım  ve soruları daha farklı şekillerde ele alabilirsiniz.

4. Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları

Araştırmamızın hangi evren ve örneklem dahilinde olduğunu bu kısımda açıklayabiliriz. Örneğin belirlediğimiz konudaki çalışmamız tüm televizyon haberlerini ve tüm tarihler kapsamaz, yalnızca belli tarihlerde belirli haber bültenleri ile sınırlıdır.

5. Araştırmanın Yöntemi

Araştırma yöntemini belirlemek de önemli olan bir diğer aşamadır. Araştırmamızın amacını, varsayımını, sorularını en iyi şekilde analiz edebileceğimiz yöntemi bulmamız gerekir. Örneğin biz televizyon haberlerini inceliyoruz. Burada kullanabileceğimiz birden fazla yöntem vardır.

Ancak bunlardan hangisi amacımızı en iyi şekilde ortaya çıkarabiliriz. Bu noktada kadınların televizyon haberlerinde temsilini incelemek için en iyi yöntemin içerik analizi olduğuna karar veriyoruz. Bu analiz, incelediğimiz haberlerde kadınların hangi sıklıkla yer aldığı, hangi sıfatlarla anıldığı, en çok hangi haber kategorisinde, hangi görsellerle kullanıldığı gibi haberleri birçok açıdan inceleyebileceğimiz nitel ve nicel bir yöntemdir.

Tez yazmak sürecinde belirlediğiniz konuya göre en iyi yöntemi seçmek oldukça önemlidir. Bu noktada tez danışmanınıza fikir alışverişi yapmanız daha sağlıklı olacaktır.

Tez Nasıl Yazılır?

Tez yazmak sürecini en kolaylaştıran aşama içindekiler kısmı oluşturmaktır. İçindekiler kısmını en başta oluşturursanız bir yol haritası edinmiş olursunuz. Böylece tek yapmanız gereken zamanla başlıkların altını doldurmaktır.

Tez, bilimsel bir niteliğe sahiptir. Bu nedenle yazım dilinde kesinlikle senli benli bir dil kullanılmaz. Cümle yapısı çoğunlukla edilgen ve pasiftir. Cümleler -mektedir,-maktadır veya -mıştır, -muştur ekleriyle bitmelidir.

Tez yazarken yapılan en büyük hatalardan birisi de alıntı ve kaynakça kısmını en sona bırakmaktır. Herhangi bir alıntı yaptığınızda bunu o an kaynakça kısmına eklemeniz gerekir. Aksi halde alıntı yaptığınız eseri kaybedersiniz. Bu karmaşa zamanınızın önemli kısmının kaybolmasına neden olur.

Alıntı yaparken kesinlikle intihal yapmamanız gerekir. Yani kaynak göstermeden, birinin düşüncelerini size aitmiş gibi kullanmak ve alıntı yaptığınız eseri kopyalayıp yapıştırmak sizi çok zor duruma düşürür. Bazı durumlarda tırnak içinde doğrudan alıntı yapıp kaynak göstermeniz doğaldır. Ancak bu oran oldukça az olmalıdır. En doğrusu alıntı yapacağınız eserin istediğiniz kısmını okuyup, kendi cümlelerinizle yeniden yazmanız ve kaynak göstermenizdir.

Tezinizi bitirdiğinizde danışmanınız tarafından bir intihal, benzerlik raporu alınır. Bu noktada her üniversitenin kendi ölçütleri vardır. Ancak genellikle %10-20 arasında benzerlik kabul görür. Eğer benzerlik oranı bunun üzerinde çıkarsa tezinizi yeniden düzeltmeniz gerekir. Bu nedenle alıntı yaparken tüm kuralları uyguladığınızdan emin olmalısınız.

Tez yazmak sürecinde her şeyden önemlisi üniversitenizin lisansüstü tez yazım yönergelerini mutlaka kontrol etmeniz gerekir

Tez Savunması Nasıl Olur?

Eğer tüm aşamaları geçtiyseniz şimdi sizleri tez savunması bekliyor. Yüksek lisans tez savunması, danışmanınız ve iki öğretim üyesinin daha bulunduğu üç kişilik jüriden oluşur. Bu kısımda sizden teziniz hakkında bir sunum yapmanız beklenir. Sunum süresi ortalama 20-30 dakika veya daha az-çok olabilir. Savunma sunumunuzda literatür anlatımından çok çalıştığınız konu, amaç, önem, yöntem ve sonuç kısımlarına ağırlık vermeniz gerekir.

Son olarak tez savunmasında jüri üyesine küçük ikramlar hazırlandığını duymuş olabilirsiniz 🙂 ikram konusu tamamen size kalmıştır. Üniversitelerde böyle bir kural yoktur. Yapmadığınızda kimse neden yapmadın diye sormaz. Ancak basit atıştırmalıklar veya içecek bir şeyler hazırlamanız daha pozitif bir ortam oluşmasını sağlayabilir. Yine de tez danışmanınıza bu konudaki fikrini sorabilirsiniz.

Tez Basım Sürecinde Neler Yapılır?

Tez savunmanızı başarıyla tamamladıysanız artık tez yazmak sürecinin sonuna geldiniz demektir. Tezin basım aşamasından önce bazı evrakları imzalatmış olmanız ve bağlı bulunduğunuz enstitüye mail atarak basım için onay almanız gerekir. Enstitüler gönderdiğiniz tezi yönergeye göre inceler. Bu inceleme sayfa mizanpajından, paragrafların arasındaki boşluğa, başlık boyutuna, kaynakçaya kadar olan kısmı içerir.

Eğer tüm aşamalar uygunsa tezin basıma hazır olduğu yönünde onay maili gelir. Böylece artık tezinizin basımı için bir yer aramaya başlayabilirsiniz. Genellikle üniversitelerin yakın çevresindeki kırtasiyeler tez basımı yapmaktadır. Buralardan birkaç fiyat seçeneğini öğrenebilirsiniz.

Yüksek Lisans Mezuniyet Süreci

Tezini bastırıp ciltleme kısmını tamamladıysanız nüshalardan bir tanesini bağlı olduğunuz enstitüye vermeniz gerekir. Ardından ilişik kesme evrakları için bazı imzaları tamamlamalısınız. Son olarak öğrenci kartınızı teslim ederek ilişik kesme sürecini tamamlamış olursunuz.

Tebrikler artık mezun olmaya hazırsınız!