Doktora (PhD) Nedir? Tüm Süreçleriyle Doktora Nasıl Yapılır? 2024
Doktora nedir? ve nasıl yapılır? sorularına yanıt arayanlar için faydalı olmasını umduğumuz bir yazı hazırladık. Doktora nasıl yapılır? sorusunu yanıtlamadan önce doktoranın ne olduğunu bilmemiz gerekir.
Doktora Nedir?
Doktora programı, lisansüstü eğitim programlarının son aşamasıdır. Tezli yüksek lisans eğitimini başarıyla tamamlayan öğrenciler doktora programına başvurmaya hak kazanır Doktora eğitimi 2 yıl ders dönemi, 2 yıl tez dönemi olmak üzere toplam 4 yıllık bir süreci kapsar. Doktoradan mezun olmak için 2 yıllık ders dönemini tamamlamanız ardından yeterlilik sınavlarından geçmeniz ve doktora tezinizi bitirmeniz gerekir. Sürecini başarıyla tamamlayan öğrenciler ‘doktor’ (PhD) unvanını alır.
Doktora programında, seçtiğiniz alana yönelik derin ve kapsamlı bir eğitim sürecine adım atarsınız.
Hangi alanda doktora yapıyorsanız ve teziniz konusu ne ise o alana yönelik bilimsel olarak referans verilen eserler ortaya çıkarırsınız. Doktora sürecinde alanınıza yönelik oldukça kapsamlı bir doktora tezi hazırlamanız gerekir. Aynı zamanda çalışmalarınız akademik literatüre katkı sağlayan bilimsel eser niteliğindedir.
Doktora sürecindeki çalışmalarınız ve teziniz, belirli bir problemi çözmeyi, belirli konuları derinlemesine analiz etmeyi, daha önce yapılan çalışmalar ışığında günümüz ve gelecek arasında sentez kurmayı hedefler.
Ortaya yeni benzersiz çalışmalar çıkarabileceğiniz gibi alanınızda daha önceki çalışmaların eksik kısımlarını tamamlayan, geliştiren, yeni ve güncel bilgiler ekleyen çalışmalar da yapabilirsiniz. Güncelliğini kaybeden eski çalışmaları günümüze uyarlayıp, yeni deneyler yoluyla güncel sonuçlar elde edebilirsiniz. Bu süreçte çalışmalarınızla, akademik literatüre değerli katkılarda bulunursunuz.
PhD sürecinden sonra akademik kariyerine devam etmek isteyenler gerekli koşulları sağlandıktan sonra doçent ve profesör unvanlarına yükselir.
Doktora Başvurusu Nasıl Yapılır?
Akademik kariyerinize Doktora (PhD) yaparak devam etmek istiyorsanız, lisans mezunu olmanız ardından tezli yüksek lisans diplomasına sahip olmanız gerekir. doktora nasıl yapılır? sorunun yanıtlamak gerekirse öncelikle başvuru koşullarını belirtmemiz gerekir.
Ales sınavında başvurduğunuz program türüne (sayısal- eşit ağırlık-sözel) göre en az 70 puan almanız gerekir.
YDS-YÖKDİL- TOEFL, IELTS gibi yabancı dil sınavlarının herhangi birinden geçerli puan almanız gerekir. Genellikle YDS ve YÖKDİL sınavlarından en az 55 puan baraj puanı olarak kabul görür. Ancak baraj puanı üniversitelere göre farklılık gösterir. Bazıları başvuru koşulu için 55 puanı kabul ederken bazı üniversitelerin 70-80 puan istemesi muhtemeldir.
Doktoraya başvurmak için yeterli puanları aldıysanız artık doktora başvurusu yapabilirsiniz.
Lisansüstü başvuruları, güz(temmuz-Eylül) ve bahar (Ocak-şubat) dönemlerinde başlar. Lisansüstü başvurusu yapmak için bu dönemlerde üniversitelerin enstitüler sayfalarındaki duyuruları takip edebilirsiniz.
Başvurmak istediğiniz bölüme internet üzerinden gerekli sınav, diploma ve E-devletten alınacak bazı belgeleri pdf veya jpeg olarak yükleyerek başvuruda bulunursunuz.
Başvuru süreci bittiğinde ön değerlendirme sonuçları açıklanır.
Ön değerlendirmede yabancı dil sınavı, Ales ve yüksek lisans ortalaması ile yüksekten düşüğe doğru bir sıralama ortaya çıkar. Sıralamaya girenler, bilim sınavına katılmaya hak kazanır. Doktora başvurusu için Ales sınav puanı oldukça önemlidir. Ales puanının, başvuruya yüzde 40’lık bir etkisi vardır. Nihai değerlendirmede bilim sınavı sonucu da oldukça önemlidir.
Doktora bilim sınavları hem yazılı hem de mülakat şeklinde gerçekleşir. Bazı üniversiteler sadece yazılı sınav veya sadece mülakat ile alım yapar. Bazıları ise önce yazılı sınav yaparak yeterli puan alanları mülakata çağırır.
Bilim sınavları sonucu ile yeni bir başvuru puanı ortaya çıkar. Nihai değerlendirme için bilim sınavı sonucu, Ales, yabancı dil ve yüksek lisans ortalaması dahil edilerek asil ve yedek kazananlar belirlenir.
Doktora nasıl yapılır? sürecinde merak edilenlerden biri de doktora bilim sınavlarının nasıl yapıldığıdır.
Eğer yüksek lisans başvuruları yapmış ve sınavlarına girmiş biriyseniz lisansüstü bilim sınavları hakkında fikriniz vardır.
Ancak doktora bilim sınavı yüksek lisansta olduğundan daha kapsamlıdır.
Doktora başvurusu yapan biri yüksek lisans sürecinden de deneyimli olduğu için belirli bir uzmanlığa ulaşmış olarak kabul görür. Bu nedenle alanınızla ilgili en temel konuları en iyi şekilde bilmeniz gerekir.
Örneğin sosyal bilimlerde birçok alanda kuramlara yönelik dersler vardır. Alanınızda bu tür kuramlar varsa iyi şekil öğrenmeniz gerekir. Ancak doktora bilim sınavında sadece temel bilgiler ölçülmez. Yani sadece x kuramı nedir? gibi bir soru çıkmaz. Özellikle bir konuyu farklı konularla nasıl ilişkilendirdiğiniz, analiz ettiğiniz yönünde sınav soruları karşınıza çıkar. Sizin fikirleriniz, olaya bakış açınız, bilgiyi nasıl değerlendirdiğiniz ölçülür.
Doktora uzun bir süreçtir. Bu sürede akademisyenlerle sürekli iletişim halinde olmanız gerekir. Bu nedenle Juri, doktoraya başvuran adayı yakından tanımak ister. Bu yüzden sizi tanımaya yönelik sorular sorarlar.
Doktora Mülakatında Ne Sorulur?
Bilim sınavlarında neler sorulduğu nasıl doktora yapılır? sürecinde merak edilenlerden biridir. Bilim sınavlarında özellikle mülakatlarda çıkması muhtemel genel sorulardan bazıları şu şekildedir:
Neden doktora yapmak istiyorsun?
Hangi alanda neden çalışmak istiyorsun?
Hangi alanda tez yazmak istiyorsun?
Yüksek lisans tezin hakkında bilgi verir misin? (eğer doktorada, yüksek lisans tezinizden farklı alanda çalışacaksanız yüksek lisansta bu konuda çalışıp doktorada neden değiştirmek istediğiniz sorulur)
Doktora yaparken farklı bir işte çalışacak mısın?
Eğer çalışıyorsan derslere nasıl geleceksin? (Bu soru önemlidir çünkü doktorada akademisyenler öğrencilerin derslere aktif katılmasını ister)
Neden bu üniversiteyi tercih ettin?
Hangi akademisyenle neden çalışmak istersin?
Yaptığın herhangi bir bilimsel çalışma var mı?
Bu süreçte juri sizi tanımak ister. Aynı şekilde sizin de başvurduğunuz bölüm akademisyenlerini tanımanız gerekir. Bunun için bilim sınavları ve mülakatlardan önce mutlaka başvurduğunuz bölümün akademisyen listesine bakmalısınız. AVESİS üzerinden veya üniversitenin resmî sitesinden akademisyenlerin özgeçmişine, çalışma alanlarına bakmanız gerekir. Size sordukları sorular genellikle kendi çalışma alanlarıyla ilgilidir. Bu yüzden sizin de akademisyenler hakkında fikir edinmeniz önemlidir.
Doktora Nasıl Yapılır?
Doktora (PhD), alanınızda uzmanlaşmanızı sağlayan bir eğitim programı sunar. Bu süreçte çalanınıza yönelik en ince ayrıntıları kapsamlı şekilde öğrenirsiniz. Dersler genellikle haftada 2 gününüzü alır. Seçtiğiniz derslere göre okula gideceğiniz gün sayısı artar ya da azalır. Genellikle öğretim üyesinin anlatıp, sizin dinlediğiniz şekilde ders işlenmez. Sizin de aktif şekilde katılmanız, bireysel sunumlar yapmanız gerekir. Doktorada öğrenci sayısı çok daha az olduğu için bazen akademisyenlerle birebir ders işlersiniz.
Bu süreçte alanınıza katkı sağlayan akademik makaleler, bildiriler yapmanız gerekir.
Ders dönemi bittiğinde yeterlilik sınavlarına girersiniz. Yeterlilik sınavı genellikle mülakat şeklinde olur.
Farklı üniversitelerden gelen jüriler, size alanınıza yönelik birçok soru sorar.
Yeterlilik sınavları oldukça zorlayıcıdır. Sizin artık alanınıza yönelik yeterli bilgiye sahip olup olmadığınız ölçülür. Bu yüzden alanınıza yönelik detaylı ve kapsamlı cevaplar vermenizi isterler.
Yeterlilik sınavını geçemeyenlerin tekrar denemek için birkaç hakkı vardır. Eğer tüm haklarında geçemezlerse doktora kayıtları silinir.
Eğer tüm aşamaları tamamlayıp, yeterlilik sınavlarını da geçerseniz tez dönemine başlayabilirsiniz.
Doktora tezi, yüksek lisans tezinden çok daha kapsamlıdır. Bu yüzden hayatınızın birkaç yılını sürekli okuma ve araştırma yaparak geçirmeniz gerekir. Doktora tezi, akademik hayatınızda sürekli peşinizden gelir. Yani artık uzmanı olduğunuz bir konudur. Aynı zamanda bilimsel literatüre de değerli bir katkı yapmış olursunuz.
Tezinizi yazmayı bitirip, tez savunmasını da başarıyla geçerseniz artık mezun olmaya hak kazanırsınız.
Oldukça uzun ve zahmetli bir eğitim sürecinden sonra nihayet mezun olup ‘doktor’ (PhD) unvanını alırsınız.
Bütünleşik Doktora Nedir?
Nasıl doktora yapılır? sürecinde merak edilen sorulardan biri de lisans eğitiminden sonra direkt doktoraya başlama olanağının olup olmadığıdır. Bu noktada karşımıza bütünleşik doktora kavramı çıkıyor.
Bütünleşik doktora, dört yıllık lisans eğitiminden mezun olan öğrencilerin, yüksek lisans yapmadan direkt doktoraya başlama sürecidir.
Bütünleşik doktoraya başvurmanız için lisans ortalamanızın dörtlük sistemde en az 3.00 olması gerekir. Bunun dışında Ales sınavından ortalama 80 puan almanız ve yabancı dil puanlarından da gereken puanı almanız gereklidir.
Üniversitelerin lisansüstü kılavuzlarında bütünleşik doktora koşulları hakkında tüm bilgilere ulaşabilirsiniz. Her üniversitenin farklı baraj puanları ve koşulları olabilir. Ayrıca bütünleşik doktora kontenjanı genellikle bir iki öğrenci ile sınırlıdır.
Yüksek lisans mezunu olarak doktoraya başlamak ile lisans mezunu olarak (bütünleşik doktora) doktoraya başlamak arasında önemli farklar vardır. Doktora süreci oldukça kapsamlı bir eğitimi öngörür. Bu nedenle lisans eğitiminden direkt doktoraya başlayan biri için oldukça zorlayıcı olacaktır.
Yüksek lisans yapmak akademik hayata adım atmanın ilk aşamasıdır. Burada nasıl bilimsel makaleler yazılacağı, kaynakça ve atıf sistemleri, akademik yayınlar hakkında temel bilgileri edinirsiniz. Bu bilgiler ışığında doktoraya başladığınızda karşılattığınız zorluklara daha hızlı çözüm üretebilirsiniz. Neler yapacağınız, hangi alanlarda çalışacağınız hakkında fikir edinirsiniz.
Ancak lisans sürecinden direkt doktoraya başlamak isteyen biri, eğer akademik yayınlar süreci ve hangi alanda çalışacağı hakkında fikri yoksa doktora süreci çok daha zahmetli geçecektir. Bu nedenle bütünleşik doktora yapmayı düşünen birinin süreci çok iyi araştırıp karar vermesi önemlidir.
