Bilimsel Makale Nasıl Yazılır? Dergilere Makale Gönderme Süreci Nasıldır?

Lisansüstü eğitim hayatında veya mesleğinde uzmanlaşmak isteyen kişilerin merak ettiği konulardan biri de bilimsel makale nasıl yazılır? ve makaleyi bilimsel dergiye nasıl gönderecekleri sürecidir. İlk kez bir makale yazma sürecindeyseniz ve bilimsel makale nasıl yazılır?, makalemi hangi türde dergiye göndermeliyim?, makale gönderme süreci nasıl ilerliyor? sorularını soruyorsanız bu yazıda konuyla ilgili fikir edinebilirsiniz.

Bilimsel Makale Nedir?

Bilimsel makaleler, gerek akademik dünyada öğrencilerin ve akademisyenlerin gerekse mesleğinde uzmanlaşmış kişilerin yazdığı bilimsel karşılığı olan, literatüre katkı sağlayan metinlerdir. Bu makalelerin belirli bir amacı, problemi, varsayımları olur. Bu unsurları veri toplama ve analiz yöntemi kullanarak açığa çıkarmayı amaçlar.

Bilimsel makaleler, bilimsel dergilerde yer alan uzman editör ve hakemlerden oluşan jüri tarafından değerlendirilir.  Jüri, tarafından onaylanan makaleler dergilerde yayınlanır. Bilimsel makalelerin hem yazım, yöntem ve analiz aşamasında hem de biçimsel ve mizanpaj açısından kendine özgü kuralları vardır.

Bilimsel makale nasıl yazılmalıdır?

Eğer lisansüstü akademik bir geçmişiniz varsa bilimsel makale nasıl yazılır? süreci hakkında fikriniz vardır. Lisansüstü tezlerinde olduğu gibi bilimsel makale, temel olarak tarafsız nesnel bir dille yazılmalıdır. Nesnel dil, ideolojik dilden arındırılmış, genel geçer herkesin anlayacağı şekilde olmalıdır. Özne, nesne ve yüklemin ne olduğu belli olmalıdır. Akademik dil genellikle pasif ve edilgen yapıdadır. Cümleler konuşma dilinde değil, resmi üslupta yazılmalı, bilimsel karşılığı olmayan ifadelerden kaçınılmalıdır. Aynı zamanda okunması ve anlaşılması kolay ifadeler olmalıdır. Bazı alanların kendine özgü terimleri olabilir bunlar tabii ki yazılmalıdır. Ancak genel olarak cümleler nesnel, tarafsız olmalı. Araştırmacı olaya-duruma dışarıdan bakıyormuş gibi yazmalıdır.

Makale Göndermek İçin Dergi Nasıl Seçilir?

Bilimsel makale nasıl yazılır? sürecinde merak edilen konulardan bir diğeri makaleyi hangi dergiye göndermek gerektiğidir.

Dergi seçerken birçok yöntem uygulanabilir. Öncelikle bir makale yazdıysanız Türkiye’de dergipark, uluslararası alanda Sci-Hub gibi sitelere girerek makalenizin özetini programa koyduğunuzda karşınıza size uygun dergiler çıkmaktadır.  Ancak hedefiniz üst düzey uluslararası indexli dergilere göndermekse sürecin daha sağlıklı ilerlemesi için bu dergilere ulaşıp, yazılan makaleleri okumanız ve buradan yola çıkarak fikir edinmeniz gerekir. Her derginin kendi web sitesinde amaçlar ve kapsam kısmı bulunur. Bu isim değişse de her dergide aynı amaca yönelik kısımlar mutlaka vardır. Burada derginin sizden ne istediğine yönelik yönergelerini bulabilirsiniz.

Eğer makaleyi henüz yazmadıysanız öncelikle dergileri belirlemek daha sonra makale yazmak daha sağlıklı olabilir. Ancak makalenizi yazdıysanız ve gönderecek dergi arıyorsanız öncelikli hedefiniz makale alanınıza yönelik doğru dergiyi bulmak olmalıdır. Bunun için dergilerin online veri tabanlarına ulaşmanız gerekir. Dergipark gibi siteler üzerinden kolaylıkla erişebilirsiniz. Burada kendi makale özetinizi veya anahtar kelimeleri aratıp size uygun listelenen dergiler arasından seçim yapabilirsiniz.

Bilimsel Makaleyi Dergiye Göndermek İçin İzlenmesi Gereken Adımlar

Bilimse makale nasıl yazılır? sürecini tamamlayan kişilerin karşılaştıkları zorluklardan biri de makaleyi dergilere gönderme ve bekleme aşamasıdır.

Bu süreçte makalenizin hangi dergilere uygun olduğunu belirlemeniz gerekir. Bunun için mutlaka derginin amaç ve kapsamına bakılmalıdır. Bunun dışında her derginin farklı biçimsel özellikleri vardır. Dergilerin amaç ve kapsam kısmında bu biçimsel özellikler dikkatle incelenmelidir. Dikkat edilmesi gereken başlıca konular şu şekildedir:

Derginin,

Atıf biçimlerinde hangi yöntemin kullanıldığı

Kaynakça nasıl olmalı?

Kelime-Karakter sınırlaması var mı?

Özet, giriş, gelişme ve sonuç bölümleri nasıl olmalıdır?

Bunlar gibi teknik kısımlar mutlaka kontrol edilmelidir.

Dikkat edilmesi gereken diğer kısım ise dergilerin yayınlanma periyodudur:

Yılda kaç sayı çıkıyor?

Hangi aylarda makale kabul ediliyor?

Makale gönderme ve yayınlanma süreçleri nasıl ilerliyor?

Bilimsel Dergiler Neye Göre Makale Seçer?

Bilimsel dergiler, özel sayılar ve genel sayılar olarak farklı şekillerde yayınlanır. Bu dönemlere göre farklı konseptler belirlenir.

Dergiler, makale seçerken eğer özel bir sayı değilse yani normal standartta ilerleyen genel bir sayı ise bazı konseptlere göre seçim yapar. Örneğin genel olarak medya konulu makaleler yayınlayan bir dergi sadece halkla ilişkiler alanındaki makaleleri yayınlıyor olabilir. Siz bu dergiye radyo televizyon sinema alanında bir makale göndermek isterseniz değerlendirme olumsuz olabilir. Bu nedenle makale göndereceğiniz dergide yayınlanan içeriklere genel bir şekilde bakmanız faydalı olacaktır.

Dergi editörleri öncelikli olarak,

Makale, dergi formatına uygun mu?

Makale konusu, dergi kapsamına uygun mu?

Sorularına cevap arar.

Bu sorulara göre gönderilen makalelerin yayınlanıp yayınlanmayacağına karar verilir.

Makalemin Onaylandığını Nasıl Anlarım?

Makalenizi gönderdiğiniz siteden mail olarak olumlu veya olumsuz geri dönüş alırsınız. Birçok önemli uluslararası dergilerde 15 gün içinde editörlerin makalenizi hakeme göndermesi ya da ret vermesi gerekir.  Sağlıklı olan süreç bu olsa da makalelere geri dönüş süresi dergiden dergiye farklılık gösterir. Bazı dergilerin geri dönüş yapması 1 yıl sürerken, bazıları 15 günden daha kısa sürede dönüş yapabilir. Hakemlerin makaleyi inceleme süreci de oradaki hakemlerin kişisel performansına göre değişiyor.

Türkiye’de süreç uluslararası dergilerden çok daha farklıdır. Bir makale, gönderdikten 1 yıl sonra yayınlanabilir. Bu süreç doğal karşılanıyor. Çünkü bazı bilimsel dergilerde çok fazla sıra vardır. Yani aynı dergiye makale gönderen yüzlerce kişi olabilir. Bu süreçte editörlerin ve hakemlerin makaleyi inceleme süresi uzar. Makale incelemesi olumlu olsa bile dergide yayınlanması için de ayrı bir sıra vardır. Bu nedenle Türkiye’de bilimsel dergilerde makale yayınlanma süreci 6 ay ile 1 yıl arasında değişiyor.

Bazı TR dizinli dergilerde bir sonraki sayıda yayınlanma ihtimali de var ancak bu durum pek sık olduğu söylenemez. Genellikle süreç biraz daha zaman alıyor.

Makalem Reddedilirse Ne Yapmalıyım?

Makaleniz reddedilesiyse bunun nedeninin açıklanması yapılır. Eğer editör tarafında reddedilmişse biçimsel özelliklerini tekrar kontrol etmelisiniz. Eğer hakem tarafından reddedişmişse ret gerekçelerini açıklaması gerekir. Bu gerekçeleri dikkatle inceleyip düzenlemelisiniz. Düzenlemeler yapıldıktan sonra başka dergilere de gönderebilirsiniz. Örneğin Q1 düzeyinde bir dergiye gönderdiğiniz makale onaylanmadıysa düzeltmeleri yaptıktan sonra aynı konsepte sahip Q2 dergiye gönderebilirsiniz.

Makalenize verilen düzeltmeleri yapmalı, hakemler ve editörler tarafından verilen geri dönüşleri dikkate almalı ve tekrar güncelleyerek farklı dergi seçeneklerini değerlendirmelisiniz.

İlk Kez Bilimsel Dergiye Makale Gönderecek Kişiler Nelere Dikkat Etmelidir?

Bilimsel makale nasıl yazılır sürecinde ilk kez bilimsel dergiye makale gönderecek biri mutlaka sistemi tanımalıdır. Göndermek istediğini dergiyi bulduktan sonra bu derginin koşullarına ve amaçlarına bakmalıdır. Teknik olarak neler istediklerine, biçimsel özellikleri, atıf kaynakça biçimleri gibi alanları incelemesi gerekir.

Derginin yılda kaç sayı yayınladığı önemlidir. Bu konuda dergide son yayınlanan makalelere bakmak faydalı olacaktır. Makalelerin gönderim tarihi ve kabul tarihileri makalenin genellikle ilk sayfasında yer alır. Örneğin bir makale gönderdikten sonra bir iki ay içinde yayınlanmışsa sizin makalenizin de bu hızla yayınlanma ihtimali vardır. Ancak eğer makale gönderildikten 1 yıl sonra yayınlanmışsa muhtemelen sizin makaleniz de bu hızda yayınlanacaktır. Sürecin bu kadar ağır ilerlemesi dergide çok fazla sıra olduğu anlamına gelir. Bu nedenle eğer böyle bir dergiye makale göndermeyi planlıyorsanız yeterince beklemeyi göze almalısınız.