Yapay Zekaya Tez Yazdırılır mı? Etik Sorunlar Nelerdir?

Son yılların çığır açan teknolojisi yapay zeka her geçen gün bizleri şaşırtan özelliklere kavuşuyor. Yapay zekanın bu denli gelişmesi ve kapsamlı içerikler sunması ile akademik dünyada bilimsel içerikler için yapay zekaya başvuranların sayısı arttı. Yapay zekanın neler yapabileceği veya ne kadar ileri gidebileceğine yönelik merak edilen birçok soru bulunuyor. Bunlardan biri de yapay zekaya tez yazdırılır mı sorusudur. Yapay zekaya tez yazdırılır mı sorusu intihal gibi etik problemlerden sonu yasal süreçlere uzanan birçok duruma yol açabilir. Gelin bu konuyu birlikte inceleyelim.  

YAPAY ZEKA NEDİR?

Yapay zeka en genel haliyle bilgisayar sistemlerinin insanlara benzer düşünen, yorum ve tahmin geliştiren bir algoritmaya sahip olmasıdır. İnternet ortamında milyarlarca veriyi analiz eden yapay zeka, bu veriler içinden kullanıcılara istedikleri bilgiyi kısa sürede sunar.

Bilgiye ulaşmak konusunda oldukça kestirme bir çözüm sunan yapay zeka her geçen gün güncellenen özellikleri ile bizleri şaşırtmaya devam ediyor. Yapay zekanın bu denli gelişmesi hem olumlu hem de olumsuz birçok durum ortaya çıkardı. Akademik dünya da yapay zekadan etkilenen alanlardan biri oldu.

YAPAY ZEKAYA TEZ YAZDIRILIR MI?

Tezler, lisans dönemi bitirme tezi ve lisansüstü tezler olmak üzere gruplara ayrılır. Bu tezleri yazmak kişilere farklı derece ve unvanlar getirse de temelinde bir amacı, problemi sorusu, varsayımı ve analiz kısmı olan bilimsel metinlerdir.

Bu tezler hem yazarlarına hem de akademik alana önemli katkılar sağlar.  

Bir tezi yazmak için belirlenen konuda kapsamlı araştırmalar yapılmalı, literatür taraması ile önemli konular derlenmelidir. Uzun bir süreci kapsayan bu literatür taraması kimi zaman yorucu ve meşakkatli bir süreç olması sebebiyle araştırmacılar kestirme yollara başvurmak ister. Bu noktada son yıllarda en çok başvurulan yöntem yapay zekadır.

Araştırmacılara oldukça kestirme yoldan bilgiye ulaşma olanağı veren yapay zeka milyarlarca veri içinden gerekli kısımları birleştirerek ortaya yeni metin ve içeriler sunar.

Yapay zekaya tez yazdırılır mı sorusunu hem evet hem de hayır olarak yanıtlayabiliriz.

‘evet’ kısmını incelersek,

Yapay zeka modelleri genellikle tek seferde birkaç bin kelimelik metinler yazar. Elbette bütün bir tez için bu kelime sayısı yeterli değildir. Yapay zekaya tez yazdırmak için öncelikle tezinizdeki içindekiler kısmını belirlemiş olmanız gerekir. Bu başlıklara yönelik altı metinleri yapay zekadan yazmasını isteyebilirsiniz.

Her bir başlık için soruyu sorma şeklinize göre metin yazan yapay zeka, bununla da yetinmeyerek konuyla ilgili diğer araştırılacak alanları önerebilir, kavramların tanım ve kapsamını, disiplinlerarası yaklaşımları analiz edebilir ve tüm bunları özetleyebilir.

Kulağa oldukça hoş geliyor değil mi?

Ancak her ne kadar kolay ve kestirme bir yol olsa da yapay zekaya tez yazdırmak doğru bir seçenek değildir. Hatta yapay zekanın kendisine bu soruyu sorduğunuzda tezinizi kendinizin yazmanın çok daha iyi bir fikir olduğunu söyleyecektir.

Peki ama neden?

YAPAY ZEKA İÇERİKLERİNDE ETİK SORUNLAR

Yapay zekaya tez yazdırılır mı? sorusunun ‘hayır’ kısmına gelirsek bu noktada karşımıza öncelikle etik problemler çıkar.

Bildiğimiz gibi internet ortamında her an istediğimiz veriye ulaşabileceğimiz çok büyük bir veri yığını vardır. Bu veriler büyük çoğunlukla insanlar tarafından oluşturulmuştur.

 Örneğin alanında uzman bir doktor belirli hastalıklara ve tedavilere yönelik bir web sitesinde bilimsel metinler yazarak kullanıcılara fayda sağlar.

Bir ekonomi uzmanı web sitesinde piyasalar hakkında tahminleri kullanıcılara sunar. Bir su altı araştırmacısı edindiği bilgileri kendi blog sayfasında yazar. Bir tarih profesörü, belirli dönemler ve olaylara ilişkin araştırmalarını hem web sitesinde hem de bilimsel dergilerde paylaşır. Herhangi bir alanda uzmanlığa sahip kişiler alanlarına yönelik araştırmalarını kendi web sitelerinde yayınlar. Ve ya internet ortamında yayınlanan gazete, dergi gibi platformlarda yayınlatabilir.

Günümüzde özellikle dijital medya platformlarında neredeyse her saniye yeni bir bilgi ve gelişme paylaşılır.

İşte tüm bunlar yapay zekanın veri toplarken faydalandığı içeriklerdir. Yapay zekaya yöneltilen sorular bu tür binlerce veri arasından derlenerek cevaplanır.

Bu noktada ciddi bir etik problem ortaya çıkar.

Bilimsel olsun veya olmasın bir başka kişinin araştırmasını, fikrini, yorumunu yazdığımız metinde , araştırmada geçireceksek mutlaka kaynak belirtmemiz gerekir.

Yapay zekaya yazdırılan metinlerde en önemli problem de budur.

Farklı içeriklerden veri toplayan yapay zeka metin yazarken kelimeleri, cümle dizilimlerini değiştirerek cevap verir.

Bir cümle farklı kelimelerle anlatılsa da yine de anlam olarak aynı kalır. Bu durumda hala bu ifade bir araştırmacıya aittir ve onun adına atıf yapılarak kaynak gösterilmelidir.

Fikir hırsızlığı veya intihal olarak adlandırılan bu durum sonu yasal süreçlere kadar uzanan sorunlara yol açar. Bir kişinin fikrini veya araştırmasını, kaynak göstermeden kendi fikriniz gibi sunmanız ciddi etik problemlerin başlıcasıdır.

 Bu nedenle yapay zekaya tez yazdırılır mı sorusunda hayır cevabı daha ağır basar.

Etik problemlerin dışında yapay zeka her ne kadar gelişse de tam olarak insan gibi düşünen bir yapıda değildir. Bu nedenle ürettikleri hiçbir zaman tam olarak özgün olmaz. Tezinizin özgün ve derinliği olan bir metin olması için bunu kendi yorumunuzu getirerek şekillendirmeni gerekir.

Ayrıca yapay zeka ile üretilen içerikleri hem Google gibi arama motorları hem de intihal tespit programları kolayca tespit eder. Hatta arama motorları bu tür yazıları spam olarak kabul eder.

Türkiye’de akademik yayınların özgünlüğünü belirleyen Turnitin programı gibi intihal tespit programları tezinizde geçen cümlelerin nerelerden alındığını kapsamlı şekilde analiz eder. Tezinizde çıkan intihal oranı yüksek ise bir sonraki aşamaya geçmeniz mümkün olmaz.

Eğer bir tez yazma sürecindeyseniz ve kestirme yollar arıyorsanız yapay zekadan sizin için bir yol haritası oluşturmasını isteyebilirsiniz. Tezinizi nasıl daha kolay ve özgün yazabileceğinize yönelik ipuçlarını öğrenebilirsiniz. Hangi kaynakları araştırmanız gerektiğini, alanınızdaki en önemli araştırmacı ve kaynaklar hakkında bilgi edinerek zamandan tasarruf edebilirsiniz.

Ancak tezinizi bir yapay zekaya yazdırmak hem etik hem kişisel gelişiminiz hem de akademik hayatınız açısından iyi bir fikir değildir.