Tez Konusu Nasıl Belirlenir? En Önemli Kriterler

11 Ekim 2025 İzgi Dergi

Tez konusu nasıl belirlenir? yüksek lisans sürecinin tez dönemi yaklaştıkça pek çok öğrencinin zihninde bu soru belirir. Aslında bu sorunun en kısa cevabı tezinizin ilgi duyduğunuz, okumaktan araştırmaktan keyif aldığınız bir konu olmasıdır. Ancak tabii ki sadece ilgi duyduğunuz bir konu olması yeterli değildir. Gelin tez konusu nasıl belirlenir sorusunu birlikte inceleyelim.

İçindekiler gizle

1 Tez Konunuzu Sevin!

2 Tez konunuz, alanınıza katkı sağlıyor mu?

3 Yeterli Kaynak var mı?

4 Hangi Örneklemi ve Yöntemi Kullanacaksınız?

5 Tez Danışmanınız Bu Konuda Uzman mı?

Tez Konunuzu Sevin!

Öncelikle tez konunuzu sevmelisiniz. Yani bu konu ile epey yol gidecekseniz, onu sevmeli, araştırmaktan, yeni şeyler öğrenmekten, bu konuyla ilgili yıllar önce basılmış kitapları karıştırmaktan, makaleleri okumaktan keyif almalısınız. Konuya ilginiz ne kadar fazlaysa süreç çok daha kolay işleyecektir. Çünkü tez yazmak her ne kadar günümüzde ‘yapay zeka’ ile bambaşka boyutlara ulaşsa da zor ve zahmetli bir süreçtir.

Okuduğunuz makalelerden, kitaplardan, izlediğiniz seminer, kongre vb. etkinliklerden aldığınız notları alıntılayıp doğru yerde kullanma, bağlam kurmak, neden sonuç ilişkisi içinde bu bağlamı sürdürmek için çok fazla kaynak taramak gerekmekte. Bu nedenle eğer çalıştığınız konu sizin ilginizi pek çekmiyorsa tez yazma süreci biraz daha keyifsiz geçebilir. Bu sebeplerden ötürü mottomuz; tez konunuzu sevin!

Tez konunuz, alanınıza katkı sağlıyor mu?

Bir sonraki aşama ise tezinizin, alanınıza ne tür katkı sağlayacağıdır. Yani elbette seçtiğiniz konuya merak ve ilgi duyuyor olabilirsiniz. Ancak bu konu sizin kişisel ilginiz dışında, alanınıza katkı ağlamıyorsa pek iyi bir seçenek olmayabilir.

Yani bu konu ile yeni bir bakış açısı ve ya çözüm önerisi sunabiliyor musun? Akademik literatüre bir yenilik kazandırabilecek misin?

Günümüz şartlarında tabii ki tez konunuzun daha önce çalışılmamış bir konu olması mümkün değildir. Aynı konu onlarca kez çalışılmış olabilir. Buradaki önemli nokta sizin bu konuya nasıl yaklaştığınız; hangi çerçeveden baktığınız, hangi kuramlarla ele alıp, hangi bağlamda ve yöntemle değerlendirdiğinizdir.

Kısaca bu konu ile alana ne tür katkı ve değer sağlayacaksınız, herhangi bir yenilik getiriyor musunuz, farklı bir perspektif sunuyor musunuz, kimler neden bu çalışmayı okumak istesin, sonuçlar kime, nasıl fayda sağlar gibi soruların belirlenmesi faydalı olacaktır.

Yeterli Kaynak var mı?

Tez konusu nasıl belirlenir sürecinde önemli noktalardan biri de araştırma için yeterli kaynak olup olmadığıdır.

Aslında şu an yaşadığımız çağda bilgiye ulaşmak oldukça kolay. Yine de eğer seçtiğimiz konuya yönelik yeterli akademik yayın bulunmuyorsa, literatürü yazma kısmı oldukça zor olacaktır. Özellikle bazı konularda Türkçe yayınlar olmayabilir eğer yabancı diliniz yoksa bu yayınlara ulaşma, çeviri süreçleri de zaman alabilir. Bu nedenle tez konunuzu kesinleştirmeden önce konuya yönelik bir literatür taraması yapmalısınız. Hem fiziksel hem de dijital ortamda yeterli yayın var mı, bunlar ulaşılabilir mi sorularını cevaplamasınız. Bu konudaki en iyi ip ucuda sizin konunuza benzer alanda çalışmış tezleri ve makaleleri bulmak ve kaynakça kısmını bakmaktır. Bu kaynakça kısımları sizin için iyi bir yol haritası olacaktır.

*Mutlaka YÖKTEZ üzerinden anahtar kelimeler ile sizin konunuza benzer konularda yayınlanmış tezleri inceleyin hem kaynakça hem de içindekiler kısmı sizei oldukça fayda sağlayacaktır.

Hangi Örneklemi ve Yöntemi Kullanacaksınız?

Tez, kuramsal çerçeve ve bulgular kısmından oluşur. Kuramsal kısımda, çalışmanızı ardalan ve bağlam bilgileri ile derinleştirir, belirli kuramlara dayandırarak analiz kısmı için temel oluşturursunuz.

Bulgular kısmında ise seçtiğiniz evren ve örneklem dahilinde, belirlediğiniz yöntem ile deney veya analizleri gerçekleştirirsiniz.

Tez konusu nasıl belirlenir sürecinde, tezin analiz kısmı da oldukça önemlidir. Bu neden mutlaka evren, örneklem, araştırma ve analiz yöntemleri üzerine araştırma yapmalısınız. Bulguları hangi yöntemle elde edeceğiniz, nasıl analiz edip, neye göre yorumlayacağınız, nicel veya nitel hangi araştırma yöntemini kullanacağınız oldukça önemlidir.

Tez Danışmanınız Bu Konuda Uzman mı?

Öncelikle birçok öğrenci tez danışmanını kendisi seçmez, sistem üzerinden otomatik atama gerçekleşir. Bunun dışında eğer danışmanınızı kendiniz seçmek isterseniz her üniversitenin farklı sistemleri vardır. Burada çeşitli dilekçe yoluyla danışmanınızı kendiniz seçebilirsiniz.

Ancak danışman ataması işlemi ilk yıl yapılır. Yani eğer tez konunuzu ilk yıldan belirmediyseniz danışma seçme süreci biraz karmaşık olabilir. Tez aşamasına geldiyseniz ve danışman değiştirmek istiyorsanız yine bağlı bulunduğunuz enstitü aracılığıyla form ve dilekçeleri doldurarak işlemi başlatabilirsiniz. Danışma seçme noktasından dikkat edilmesi gerekenleri şöyle özetleyebiliriz:

Öncelikle, danışmanınız ile iletişim ve bilgi alışverişini sağlıklı yürümesi gerekir. Danışmanınız ile aranızdaki iletişim ne kadar sağlıklıysa süreç o kadar kolay ilerler. Bu nedenle buna göre seçim yapmalıdır. Ancak tıpkı tez konusu seçiminde olduğu gibi sadece sevmeniz ve iyi anlaşmanız yeterli değildir. Bunun dışında danışmanının, tezinize yeterli katkı de desteği sağlaması için bu konuda uzman olması gerekir. Bunu belirlemek için mutlaka,