Peki Ya İnternet Erişimimiz Olmasaydı? DİJİTAL AMNEZİ-GOOGLE ETKİSİ

Dijital teknolojilerin gelişmesiyle birlikte hafızamızı dijital dünyaya aktardık ve dijital amnezi bir şekilde hepimizi etkilemeye başladı. Nasıl mı?

Acil durumlarda arayacağınız kişilerin telefon numarasını ezbere biliyor musunuz? Navigasyonu açmadan yolu bulmakta zorlanıyor musunuz? Aynı yemeği birçok kez yapsanız da yine de internetten tarifine bakmak zorunda mı kalıyorsunuz? Eğer telefonunuza kaydetmezseniz özel günleri hatırlamakta zorlanıyor musunuz? Öyleyse çağımızın sendromu dijital amnezi sizi de etkilemiş olabilir.

İnternet hayatımıza sayısız kolaylık getirdi. Bunlardan en önemlisi de aradığımız bilgiye istediğimiz an ulaşabilme olanağıdır. Artık tek tıkla binlerce enformasyona ulaşıyoruz. Dahası arama motorları her geçen gün özelliklerini güncelliyor. Artık sözlerini hatırlayamadığınız bir şarkıyı mırıldanarak bile bulabiliriz. Telefonlarımız işlevsel bir ajanda yerine geçti. Her toplantıyı, her özel günü, saati saatine kaydediyoruz ve zamanı geldiğinde bizlere hatırlatıyor.

Eğer internetin olmadığı dünyada yaşasaydık tüm bunlara ulaşmak için saatlerimizi harcamamız gerekecekti. Dijital teknolojiler olmasaydı belki yakın arkadaşlarımızın doğum gününü hatırlayamayacak, toplantılarımızın saatlerini karıştıracaktık. Elbette bu teknoloji zamandan tasarruf etmek ve sayısız enformasyona ulaşma bakımından birçok fırsat sunuyor. Ancak bilgiye kolayca ulaşabiliyor olmamız onu, aklımızda tutmayı zorlaştırıyor. Hafızamız giderek tembelleşiyor. Bu noktada internet aracılığıyla kolaylıkla edindiğimiz bilgileri kısa sürede unutma etkisi; dijital amnezi diğer deyişle Google etkisi karşımıza çıkıyor.

Dijital Amnezi -Google Etkisi Deneyi

Google Etkisi (dijital amnezi) ilk kez 2011 yılında Betsy Sparrow, Jenny Liu ve Daniel Wegner’in arama motorlarının hafızamız üzerindeki etkisi konusunda yaptıkları “Google Effects on Memory: Cognitive Consequences of Having Information at Our Fingertips” adlı çalışma ile gündeme geldi.AraştırmacılarGoogle ve benzeri arama motorlarında bilgiye kolayca ulaşabilir olmanın hafızamızı nasıl etkilediğine yönelik dört aşamalı deney gerçekleştirdi (1):

Deneyin birinci aşamasında Katılımcılardan bir dizi zor ve önemsiz soruları yanıtlamaları istediler.  Bu aşamada katılımcıların bu sorulara ulaşmak için arama motorlarına başvurma oranını ölçmeyi amaçladılar. Buna göre zor sorularda katılımcıların akıllarına ilk olarak arama motorlarına başvurmak geldiği sonucuna ulaştılar.

İkinci aşamada, katılımcılara genel kültür içerikli bir dizi cümle sundular. Bu aşamada bilgiye istenilen an kolayca ulaşabilir olmanın hafızayı nasıl etkilediği ölçtüler. Katılımcılardan bu cümleleri okumalarını istediler. Katılımcılardan bir kısmına bu cümlelere daha sonra erişebilecekleri (yani istediğimiz zaman internete erişebileceğimiz gibi) bilgisi verildi. Diğer gruba ise böyle bir bilgi verilmedi. Daha sonra hatırlayabildikleri kadar cümleyi yazacakları bir teste tabii tutuldular. Sonuca göre verilen bilgilere daha sonra erişebileceğini düşünen grup cümleleri hatırlamakta zorlanırken diğer grup cümleleri daha iyi hatırlama eğilimi gösterdi.

Üçüncü aşamada katılımcıların kaydedildiği ve silindiğini düşündükleri bilgileri hatırlama eğilimi test edildi. Buna göre katılımcılar silindiklerini düşündükleri bilgileri daha iyi hatırladı.

Dördüncü aşamada ise yazılan ifadelerin beş farklı kategoriye ayırmaları istendi. Bu aşamada bilginin kendisini değil nerede olduğunu hatırlayacakları yönünde test edildiler. Katılımcılar bilginin kendisini değil onu, nerede bulacaklarını daha iyi hatırladıkları sonucuna ulaşıldı.

Dijital amnezi konusunda yapılan bu çalışma teknoloji geliştikçe ona olan bağımlılığımızın artması üzerine bir örnek oluşturmaktadır.

Dijital Teknolojilerin Olmadığı Bir Dünyada Hayatta Kalma Rehberi

Peki ya internet erişimimiz olmadığı bir yerde bilgiye ihtiyacımız olsaydı? Bu durumda tıpkı vahşi doğada hayatta kalmak için bilinmesi gerekenler gibi taktiklere başvurmamız gerekirdi.

Henüz böyle bir rehber üretilmedi. Çünkü dijital teknolojilerin olmadığı bir dünyayı hayal bile edemiyoruz. Dijital teknolojilerin verdiği sayısız avantaja bağımlıyız. Gerek enformasyona ulaşama ve sosyalleşme gerekse saate, takvime bakmak ve el feneri kullanmak gibi basit ihtiyaçlarımız için bu teknolojiyi kullanıyoruz. Ancak tüm bu özellikleri tek bir araçta bulabilmek ne kadar avantajlı olsa da bu araca ulaşamadığımızda ne olur?

Issız bir yerde kaybolsaydık ve navigasyonumuz çalışmasaydı yolumuzu bulabilir miydik? Acil durumlarda arayacağımız kişilerin numarasını hatırlayabilir miydik? Dijital teknolojilerin bulunmadığı bir yerde yazmanız gereken önemli not için kâğıt kaleminiz bulunuyor mu? Sevdiklerinizin özel günleri hatırlamak konusunda hafızanıza güveniyor musunuz? Dahası hatırlamanız gereken birçok şey konusunda hafızanıza mı güveniyorsunuz yoksa dijital teknolojilere mi bağımlısınız?

Öyleyse bunlara ihtiyacınız olabilir: Kâğıt kalem ve ajanda, hesap makinesi, ansiklopedi ve sözlükler, bir telefon numarası defteri, bir cep pusulası ve haritalar..