İklim Aktivistleri Haklı mı? Küresel Isınma Nedir, Dünyayı Nasıl Etkiler?

Küresel ısınma nedir? Son yıllarda dünya genelinde giderek önem kazanan konulardan biri küresel ısınmadır. Küresel ısınmanın etkileri artık göz ardı edilemeyecek seviyeye geldi. Her geçen gün küresel iklim değişikliği hakkında yeni bir aktivist gösteriye şahit oluyoruz. Peki dünya genelinde sayıları her geçen gün artan iklim aktivistleri ne anlatmak istiyor, dünyanın geleceği gerçekten de küresel ısınmanın elinde mi?

KÜRESEL ISINMA NEDİR?

İklim değişikliği ve küresel ısınma nedir sorusunun en genel cevabı uzun vadede, doğrudan ve dolaylı olarak insan etkisiyle ortaya çıkan ve dünyayı yavaş yavaş, geri dönülemez biçimde etkileyen bir durum olduğudur.

Küresel ısınma, Dünya atmosferindeki ortalama sıcaklıkların çok uzun vadede yavaş yavaş artmasını ifade eder. İklim değişikliği konusunda bu kavramla yakından ilgili bir kavram karşımıza çıkar. Buna ‘sera etkisi’ deriz. Bu kavramı anlamak için çok uzak bir yere; Güneş’e gitmemiz gerekir.

Güneş, yaşamı hem var eden hem de yok edebilecek insan aklının sınırlarını aşan devasa bir güçtür. Gezegenlerdeki yaşamın olup olmaması büyük ölçüde Güneş'le ilgilidir.

Gezegenlerin, bu devasa ateş topuna yakınlığı veya uzaklığı içinde yaşamı belirler. Tüm gezegenler, Güneş’in etrafında dönerek varlığını sürdürür. Güneş, gezegenlerin karakterini belirleyen en önemli etkendir.  Tüm gezegenler Güneş’in etrafında dönerken Güneş’te devasa bir karadeliğin kütlesine kapılmamak için onun etrafında döner.

Güneş’e uzak olan gezegenler buzlarla kaplanırken, yakın olan gezegenler ise yaşamın mümkün olmadığı kurak ve cehennem sıcağında bir yere dönüşür.

Güneş’e en yakın gezegen Merkür’dür. Gündüzleri aşırı sıcak olan bu gezegen geceleri ise buz küpüne dönüşür. İçinde yaşamın olmayacağı kadar büyük sıcaklık farkları olan Merkür’de neredeyse yok denecek kadar ince bir atmosfer bulunur. Bu atmosfer öylesine incedir ki içindeki sıcaklığı tutması mümkün değildir.

 Güneş’e yakın olan bir diğer gezegen Venüs’tür. Venüs’te çok kalın ve zehirli bir atmosfer bulunur.

Güneş’e yakın olan üçüncü sıradaki gezegen Dünya’dır. İçinde yaşadığımız Dünya, galakside yaşamın olduğu tek gezegendir.

Peki içinde milyarlarca canlıyı barındıran Dünya nasıl bir istisna oluyor?

Dünya’nın, Güneş’e olan konumu atmosfer üzerinde kritik bir etkiye sahiptir.

Dünyamızı diğer gezegenlerden ayıran ve yaşanabildiler kılan en önemli özelliklerinden biri atmosferidir. Dünya, Güneş’ten gelen ışınların bir kısmını emer bir kısmını da uzaya yansıtarak içinde yaşamın mümkün olacağı bir atmosfer oluşturur.

Dünyamızdaki atmosfer hayati bir öneme sahiptir. Örneğin Merkür’de bahsettiğimiz gibi inecik bir atmosferi olan Merkür, Güneşten gelen ışınları dengede tutmaktan yoksundur. Bu nedenle bu gezegende devasa sıcaklık farkları oluşur. Gündüzleri bir ateş topu geceleri de buz kütlesine döner.

Dünya’nın atmosferi ise güneşten gelen ışınları gezegene dağıtmakta ve bir kısmını da uzaya yansıtarak yaşamın sürmesini sağlamaktadır.

İşte küresel ısınma nedir? Sorusunun yanıtı da bu atmosferden geçer.

SERA ETKİSİ NEDİR?

Küresel ısınma nedir konusunda bu noktada karşımıza herkesin mutlaka duyduğu ‘sera etkisi’ kavramı çıkar. Sera etkisi en genel haliyle Dünya’nın Güneş’ten aldığı ışınları dağıtıp yansıttığı atmosferle ilgilidir.

Bu kavramı anlamak için isminin verildiği seraları inceleyebiliriz. Özellikle Akdeniz bölgesinde yoğun olarak sürdürülen sera tarımı faaliyetleri ile yıl boyunca meyve ve sebze gibi çeşitli ürünler yetiştirilir.  Hava çok soğuk olduğunda da, yağmur, kar yağdığında da yaz meyvelerini bu seralarda yetiştirip tüketebiliriz. Pek bu nasıl olur?

Etrafı cam veya özel bir plastikle kaplı olan seralar güneşten gelen ısı ve ışığı içinde hapseder. Seralarda bulunan özel kaplamalar ısı ve ışığın dışarı çıkmasına izin vermez. Böylece kış aylarında bile seraların içi tarımsal faaliyetler için yeterli ısıda olur.

Şimdi bunu dünyamıza uyarlayalım. Güneşten gelen ışınlar dünyamıza ulaşır ve dünyanın yüzeyi bu ışınları emer. Yeterli ısıya ulaştığında ise bu ısıyı tekrar uzaya yansıtmak ister. İşte bu noktada sera etkisi dediğimiz kavram devreye girer. Dünyanın atmosferinde bulunan sera gazları (karbondioksit, metan, su buharı vb) yansıyan ısının büyük kısmını tekrar dünyaya gönderir. Yani fazlalık olan ısının Dünya atmosferi dışına çıkmasını zorlaştırır.

Tıpkı seraların etrafındaki cam ve plastik kaplamalar gibi ısıyı içeride hapseder.

Aslında bu durum kulağa o kadar da kötü gelmiyor. Seralarda bu sistemle her mevsim taze meyve sebze tüketebiliyoruz. Ancak bu oran belli bir dengede olduğu sürece geçerlidir.

Dünyada bulunan doğal su buharı, karbon dioksit ve metan gibi gazların güneşten gelen ısıyı tutarak yeryüzünün daha yaşanabilir sıcaklıkta olmasını sağlar. Kısaca sera gazları dengede olduğu sürece atmosferin doğal bir parçasıdır ve gereklidir. Ancak dengede olduğu sürece kısmının altını çizmekte fayda var.

Sera Gazları Her geçen Gün Artıyor

Küresel ısınma konusu da bu kısımda karşımıza çıkıyor. Sera etkisi yapan sera gazları insan etkisi ile her geçen yıl artmakta. Doğal seviyelerin çok üstüne çıkan bu gazlar atmosferin dengesini geri dönülemez biçimde bozuyor.

 İnsanların sınırsız tüketimi, çevreye ve ormanlara zarar vermesi, endüstriyel faaliyetler ve sıktığımız deodorantlar gibi durumlar sonucunda sera gazları olması gerekenin çok üstüne çıkıyor. Bu durumda uzun vadede dünyanın ortalama sıcaklığı artıyor ve dünyadaki tüm dengeler bozulmaya başlıyor.

İklimlerden, biyoçeşitliliğe, tarıma, hayvaların üreme ve göç dönemlerine kadar yaşamımızı devam ettirmeyi sağlayan hayati denge her geçen gün bozuluyor. İşte buna en yalın haliyle küresel ısınma diyoruz.

Sera Etkisine neden olan en önemli faktörler şunlardır,

• Ormanların yok edilmesi, tahrip olması
• Fosil yakıtların yakılması sonucu ortaya çıkan gazlar
• Araçların egzozları
• Fabrikalardan ortaya çıkan karbondioksit ve endüstriyel süreçler
• Her gün kullandığımız deodorant
• Metan gazları- geri dönüşüm ve petrol çıkarmada
• Sentetik gübre sonucu toprağın ozot üretmesi
• Klimalar ve soğutculardan çıkan florlu gazlar

İKLİM AKTİVİSTLERİ NE ANLATMAK İSTİYOR?

Dünya genelin son yıllarda oldukça ilginç aktivist gösterilere şahit oluyoruz. Ünlü tabloları boyayanlar, kendilerini arabaların önüne atıp yolları kapatanlar, kendilerini ağaçlara zincirleyenlere kadar birçok sıra dışı gösteriler yapılıyor.

Son yıllarda küresel ısınma konusunda popüler olanlardan biri de İsveçli genç iklim aktivisti Greta Thunberg’dir. Yaptığı kampanyalar ile bir dönemler medya gündeminde sıklıkla yer aldı. Genç iklim aktivisti ‘İklim için okul grevi’ kampanyasını başlatarak dünya çapında adını duyurdu.

2018 yılında kurulan Extinction Rebellion adlı çevreci hareket dünya çapında sıklıkla gördüğümüz yol, köprü kapatma gibi gösterileri düzenler. Amaçları medyanın ilgisini çekerek küresel iklim değişikliği konusunu gündemde tutmaktır.

Dünya çapında iklim değişikliğine dikkat çekmek amacıyla birçok çevre hareketi başlatılmıştır. Bunlar günümüzde de devam eder.

İklim aktivistlerinin bazıları daha barışçıl yollarla dikkat çekmeyi amaçlarken bazıları da medyanın dikkatini çekmek için tarihi eserlere zarar vermeye kadar illegal yollar tercih eder. Bu tür illegal yollar kimi zaman insanlarda küresel iklim değişikliğine karşı bir antipati oluşmasına neden olur.

İklim aktivistlerinin küresel ısınma konusuna dikkat çekme yollarının başarılı olup olmadığı bir tartışma konusudur.