Alan Dışı Yüksek lisans nedir, nasıl yapılır? Artıları ve eksileri ile alan dışı yüksek lisans yapmak

Lisans eğitimini tamamlayan ve akademik kariyerini ilerletmek isteyen öğrencilerin başvurduğu ilk aşama yüksek lisans sürecidir. Bu süreçte kimi öğrenciler mezun oldukları lisans bölümünden ilerlerken kimi öğrenciler de alan dışı yüksek lisans yapmak ister. Peki alan dışı yüksek lisans yapma süreci nasıldır, artılar ve eksileri nelerdir?

Alan Dışı Yüksek Lisans Nedir?

Alan dışı yüksek lisans, mezun olduğunuz lisans bölümünden farklı bir alanda yüksek lisans yapmayı ifade eder. Bu hem lisans bölümünüze benzer hem de çok farklı bir disiplinde olabilir. Örneğin biyoloji bölümünden mezun olan birinin gıda mühendisliği alanında yüksek lisans yapması gibi eğitim temellinden kısmen benzerlikler olan veya biyoloji bölümünden mezun birinin coğrafya bölümünde yl yapması gibi tamamen farklı bir alan olabilir.

Ancak bu kadar farklı alanlar için (fen bilimlerinden sosyal bilimlere) üniversitelerin kontenjan verdiği söylenemez.

Alan Dışı Yüksek Lisans Yapılır mı?

Alan dışı yüksek lisans yapılır mı sorusunun en kısa yanıtı evettir. Ancak bu bazı koşullara bağlıdır.

Eğer yüksek lisans başvurusu yapmayı planlıyorsanız mutlaka üniversitelerin yayınladığı ilanları görmüşsünüzdür.

Bu ilanlarda başvuru için gereken koşullar yer alır. ALES sınavından hangi puan türünün kabul olduğu, yabancı dil baraj puanı ve en önemlisi hangi lisans bölümünden başvuru kabul edildiği yer alır. Başvurmak istediğiniz ilanda …. bölümden mezun olmak ifadesini görürsünüz.

İlanlarda genellikle x bölümünden mezun olmak gibi tek bir bölüm şartı konulmaz YÖK tarafından eş değer kabul edilen bölümlerden de başvuru alınır. Örneğin peyzaj mimarlığı bölümünde yüksek lisans ilanına  hem peyzaj mimarlığı, mimarlık hem de Şehir ve Bölge Planlama bölümünden mezun olanlar başvuru yapabilir. Belirtilen alanlar dışında başvurular kabul edilmez. (YÖK eşdeğer programlar tablosunu inceleyiniz)

Ancak bazı ilanlardaki kriterlerde sadece lisans mezunu olmak ibaresini görebilirsiniz veya alan bölümler üstteki örnek gibi spesifik değil çok daha geneldir. Örneğin eğitim fakültesi mezunu olmak ya da veteriner fakültesi mezunu olmak gibi daha genel bir koşul eklenir. Bu durumda belirtilen fakültede bölüm fark etmeksizin başvuru yapabilirsiniz.

Başvurmak istediğiniz bölüm mezun olduğunuz alandan çok daha farklı ise (fen bilimlerinden sosyal bilimlere gibi) seçenekleriniz daha azalacaktır. Eğer alan dışı başvuru kontenjanı açılmış ise birçoğunda kabul edilen öğrencilerin 1 yıl bilimsel hazırlık programına tabii tutulacağı koşulu yer alır.  Bu 1 yıllık süreçte bölüme hakimiyetinizin artması için eğitim alırsınız. Bu durumda yüksek lisans süreci en az 2 yıldan 3 yıla çıkar.

Ayrıca alan dışı yüksek lisans kontenjanları alan içi kontenjanlara göre çok daha azdır. Alan için 10 kişilik alan ayrılmış bölüme alan dışı 1 veya 2 kişilik kontenjan ayrılabilir.

Alan Dışı Yüksek Lisansın Artıları ve Eksileri Nelerdir?

Yüksek lisans yapmak kişilere alanında uzmanlaşma imkanı sağlar. Yani 4 yıllık lisans sürecinde öğrendiğiniz bilgileri daha derinlemesine analiz etme ve bilgilerinizi pekiştirme olanağı sunar. Bu süreçte ilgi alanınıza göre bir konu seçer ve bu konuyu bilimsel bir geçerliliği olan teze çevirirsiniz. Nihayetinde de o alanda bir uzmanlık elde edersiniz.

Alan dışı yüksek lisans yapmanın hem artıları hem de eksileri vardır.

Olumlu yanlarına bakarsak,

Alan dışı yüksek lisans ile farklı bir disiplinde yeni bilgiler edinir ve kişisel gelişiminize önemli katkılar sağlarsınız,

Mevcut eğitiminiz üzerine farklı bir eğitim alarak disiplinlerarası bir yaklaşım geliştirebilirsiniz,

Yaptığınız çalışmalar disiplinlerarası eğitiminizden dolayı daha özgün ve yenilikçi olur,

Olumsuz yanlarına bakarsak,

Bu kısımda ilk olarak zaman konusunu karşımıza çıkar. Birçok bölümde alan dışı yüksek lisans için 1 yıllık hazırlık süreci şart koşulur. Bu süreçte alana hakimiyetiniz artması için daha fazla zaman ayırmanız gerekecektir.

Alanınız dışında yüksek lisans yapmak çok daha zordur. Çünkü yüksek lisans eğitimi, sizin lisans döneminde öğrendikleriniz üzerinden ilerler. Yani sıfırdan bir eğitim almazsınız. Bu durumda alana hakimiyetinizin az olmasından dolayı süreç sizin içinde çok daha zor ilerleyecektir.

Sınıfınızda yer alan diğer öğrencilerin gerisinde kalma riski yer alır.

Alan Dışı Yüksek Lisans ile Akademik Kariyer Yapılır mı?

Alan dışı yüksek lisans sürecinin olumsuz yanlarından bir diğeri de akademik kariyer yapma sürecidir.

Eğer niyetiniz lisansüstü sürecinde araştırma görevlisi olarak devam etmek veya ilerde doktor öğretim üyesi olarak görev yapmaksa alan dışı yüksek lisans seçeneklerinizi epey azaltacaktır.

Araştırma görevlisi ilanlarının büyük çoğunluğunda lisans ve yüksek lisansı aynı bölümde yapmış olmak şartı yer alır. (veya YÖK eşdeğer programlar) yani coğrafya bölümünden lisans mezuniyeti almış biri halkla ilişkiler alanında yüksek lisans yapıyor ise araştırma görevlisi ilanlarına başvuramaz.(Bazı durumlarda istisnalar olabilir) Bu konuda mutlaka daha önceki yıllarda çıkmış ilanları inceleyiniz.

Doktor öğretim üyesi ilanlarında da benzer durumlar görülebilir. Bunlar araştırma görevlisi ilanlarındaki kadar sık olmasa da bazı üniversitelerde çıkan ilanlarda lisans, yüksek lisans, ve doktoranın aynı bölüm olması istenir.

Bu durumlar dikkate alındığında alan dışı yüksek lisans yapılır mı sorusunu evet olarak yanıtladık. Eğer başvurmak istediğiniz alan sizin için bir tutkuysa ve bu alada faydalı çalışmalar yapacağınıza inanıyorsanız alan dışı yüksek lisans sizin için iyi bir tercihtir. Sadece olumsuz yönlerine bakarak, faydalı olabileceğiniz bir alanı görmezden gelmeyin. Alan dışı yüksek lisans yapmak istediğiniz bölümü gerçekten okumak istiyorsanız ve öğrenme hevesiniz varsa süreç sizin için çok daha kolay ilerleyecektir. Ancak yine de bu süreci tüm yönleriyle araştırmanızı öneririz.

Eğer yüksek lisans başvuru süreci hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız https://izgidergi.com/yuksek-lisans-basvurusu-nasil-yapilir/ yazısını inceleyebilirsiniz.