Tık Yemi: Clickbait Habercilik Nedir?

Clickbait haberler, insanları haber bağlantısına tıklamaya ikna etmek için tasarlanan haber görünümlü reklamlardır.

İnternet teknolojisinin gelişmesiyle artık bilgi ve haber alma ihtiyacımızı dijital ortamlarda karşılıyoruz. Clickbait haberler dijital medyada sıklıkla karşımıza çıktığı için konu hakkında bilgi edinmek faydalı olabilir.

Clickbait Haberler Nasıl Görünür?

Tık yemi/tık tuzağı, clickbait terimi her ne kadar yabancı olsa da mutlaka bir clickbait haber görmüşsünüzdür. Hatta internette fazla vakit geçiriyorsanız yüzlerce clickbait haber görmüş olabilirsiniz. Asıl amacı bilgi vermek değil reklam üzerinden gelir elde etmek olan clickbait haberler, günümüzde internet ortamında sıklıkla karşımıza çıkmaktadır:

• “Evin satış fiyatı dudak uçuklattı..”
• “Ünlü isim bakın kiminle evlendi..”
• “Kimse bunu beklemiyordu! Şok eden gerçek!”
• “Öyle bir şey yaptı kii.. “
• “Görenler bir daha bakmak İstiyor!”
• “Emeklilere müjde!”
• “Duyduklarınıza inanamayacaksınız!”
• “işte mucize tedavi!”

Clickbait haberlerde özellikle haber başlıklarında insanların merak duygununu harekete geçiren sansasyonel, abartılı slogan metinler oluşturulur. Aynı şekilde haber görselleri de çarpıcı, tıklamaya yönelten, abartılı imgelerle donatılır. Habere tıklandığında ise konu hakkında yeterli bilgi sahibi olmak mümkün değildir. İnternet ortamında amaçsızca dolaşmamıza neden olan clickbait haberler olumsuz bir habercilik örneğidir. Bilgi ve haber ihtiyacımızı karşılamayan haberler nedeniyle doğru bilgiye ulaşmakta zorlanıyoruz. Üstelik zamanımınız önemli bir kısmını bu tarz haberler arasında gerçek bilgiyi arayarak kaybediyoruz.

Clickbait sadece habercilik alanında değil tıklanarak gelir elde edilen birçok platformda yapılır. Video içeriklerinin paylaşıldığı ortamlarda veya diğer sosyal medya platformlarında tık sayısını artırmaya yönelik abartılı başlıklar ve fotoğraflar kullanılması da bir clickbait türüdür.

Clickbait Haberler Neden Üretilir?

Belirli bir trafiğe sahip web siteleri, arama motorlarından veya çeşitli satış ortaklığı çalışmalarından gelir elde etmektedir. Web sitesinde yayınlanan reklama her tıklama ya da sadece reklamı görmek bile gelir elde etme yoludur. Aynı zamanda içerik üretimi yapılan sosyal medya platformlarında da durum aynı şekilde işler. Daha fazla tıklanmak, reklamların daha fazla kullanıcıya ulaşması demektir. Dolayısıyla daha fazla gelir elde etmektir.

İnternet ortamında yayınlanan sayısız haber mecrası vardır. Bu nedenle bilgi ve habercilik sektörü rekabetin oldukça yoğun olduğu alanlardan biridir. Bu durumda haber siteleri, kullanıcıları kendi sayfalarına çekmek için ilgi çekici içerik üretme yarışına girmiştir.  Daha fazla tıklanmak için her geçen gün daha çarpıcı ve sansasyonel içerikler üretilmektedir.

Kamu yararı ve bilgi verme kaygısı taşımayan clickbait haberler, birçok etik kuralı ihlal eder. Aynı zamanda bu tarz içerikler insanların güven duygusunu zedelediği için sitelerin imajını olumsuz yönde etkiler.

Clickbait İçerikler ve  Haberler İnsanları Nasıl Etkiler?

Clickbait türünde içeriklere ve haberlere sürekli maruz kalmak bilgiye ulaşmak isteyen insanlar için oldukça yıldırıcıdır. Kullanıcılar aradıkları bilgiye ulaşmak için dakikalarca reklam engelini aşmaya çalışır. Ancak içeriği boşaltılan metinlerde kayda değer bilgi bulmak mümkün değildir.

Örneğin “emeklilere müjde prim” gibi bir başlık, belirli kesimin bağlantıya tıklamasına neden olur. Ancak kullanıcılar, haber içeriğinde zaten mevcut olan ya da çok eskiden yapılmış, işe yaramayan bilgilerle karşılaşır. Bu nedenle kısa süre umutlanıp, hayal kırıklığı yaşarlar.

Özellikle hastalık ve tedavi konularında bilgiye ulaşmak isteyen birçok insan vardır. Herhangi bir hastalık hakkında “mucize tedavi” gibi sansasyonel şekilde sunulan reklam haberler, sahte umut yaratarak insanlarda hayal kırıklığına sebep olmaktadır. Beklentilerin karşılanmadığı bu içerikler, kullanıcılarda güven problemi oluşturmaktadır. Bu nedenle gerçek bilgiye ulaşmak için sayısız kaynak araştırmak gerekli olmuştur.

Haber Metni Nasıl Olmalıdır?

Bir haber metninde konu hakkında aradığımız tüm soruların cevaplarını bulabilmeliyiz. Yani klasik olarak söylenen 5N-1K sorularının cevapları olmalıdır. Dijital ortamda üretilen Clickbait haberlerlerde bu soruların cevaplarını görmeyiz.

Haber başlıkları konuyu yansıtan abartıdan uzak bir üslupta ve kısa cümle halinde yazılmalıdır. Haber başlığının hemen altındaki kısma haber spotu denir. Spotta tüm olayı özetleyen kısa birkaç cümle olabilir ya da haberdeki önemli bir kısım burada vurgulanabilir.

Haber dili toplumun genel kısmına hitap eden herkesin anlayacağı sade bir dil ile yazılmalıdır.

Haberler genel olarak giriş, gövde ara başlıklar ve sonuç bölümlerinden oluşur.

Haber yazım tekniklerinde başta ters piramit, düz piramit olmak üzere olayların önem sırasına yansıtan teknikler kullanılır.

En sık kullanılan teknik, olayın en önemli kısımlarından başlayarak daha az önemli kısımlara doğru yazıldığı ters piramit tekniğidir.  Düz piramit tekniği ise daha detaylı ve uzun haberlerde kullanılır. Konu hakkında detaylı bilgiler en başta verilir. Önemli kısımlara ulaşmak isteyenlerin haberin tümünü okuması gerekir.

Haber metni için farklı yazım teknikleri olsa da haberin asıl amacı bilgi vermektir. Bu doğrultuda haberde en önemli şey güvenilir kaynaklardan edinilmiş, doğru, tarafsız ve faydalı bilgidir.