Seçeneklerin Çok Olması Her Zaman İyi Midir?

Herkes hayatında seçim yapmak konusunda kararsızlık yaşamıştır. Bu ister markette hangi ürünü alacağımızı seçmek olsun ister hangi üniversiteye gideceğimizi tercih etmek.. Kimi zaman seçeneklerin bolluğu bizleri daha iyi sonuçlara götürür. Ancak seçeneklerin çok olması her zaman iyi değildir.

Seçim Yapmak Hakkında Ne Biliyoruz?

Günlük hayatımızın neredeyse her anında bir seçimle karşılaşırız. Hayatımızdaki en basit şeyler bile bir tercih kaosuna dönüşür. Giderek büyüyen sanayi endüstrisi aklımıza gelen her alanda sayısız ürün çeşitliliği yarattı.  En nihayetinde hayatımız öyle bir noktaya geldi ki seçim yapmak zorunda olmadığımız çok az şey kaldı.

Hangi diziyi/filmi izleyeceğiz, ne yiyeceğiz, nereye gideceğiz, ne satın alacağız, hangi markayı, hangi restoranı seçeceğiz. Bunlara karar verdikten sonra hangi yöntemle ulaşacağız, hangi yolu seçeceğiz.. Bu seçimler her ne kadar basit olsalar da seçenekler arasında karar vermek için zamanımızın büyük kısmını ve enerjimizi harcarız. Ancak yine de neyi seçersek seçelim istediğimiz tatmini yaşayamayız. Çünkü seçeneklerin bol olması bizi “en iyisini” arama yoluna götürür. En iyisini aramak ise yapılan her tercihten daha iyisinin bulunduğu bir paradoksa dönüşür.

Bolluk Paradoksu Nedir?

Barry Schwartz ‘e göre binlerce seçenek bizleri sayısız olasılığa hapseder ve bu olasılıklar arasında seçim yapmak bir tür paradoksa dönüşür. Elbette hayatta seçim yapabildiğimiz seçeneklerin var olması iyidir. Ancak bu seçeneklerin sayısının fazla olması sanılanın aksine olumlu değildir.

Bolluk paradoksuna göre bir seçim yaptığımız an seçim yaptığımız şey cazibesini kaybeder. Çünkü seçmediğimiz diğer alternatiflerin cazibesi seçtiğimizden daha çok zihnimizi meşgul eder. bu durum aldığımız keyfi en aza indirir.

Seçim Yapmak Neden Zordur?

Barry Schwartz’ e göre “Doğru tercihi yaptığınızı düşündüğümüz anda hep daha iyisi olduğu fikri zihnimizi kurcalar ve seçmediğimiz diğer şeyleri kaçırılmış fırsatlar olarak görürüz” Ancak neyi seçersek seçelim her zaman farklı bir alternatifi vardır.  “Bu durumda sürekli seçimlerimize yönelik kaygı ve pişmanlık yaşarız.”

En iyisini aramak sahip olduklarımızdan alacağımız tatmini azaltır. Bu sınırsız çeşitlilik arasında seçimlerimiz birer meta haline gelir. Bu durumda her şey dikkatimizi çekmek üzerine kurulur. Bu çılgın çeşitliliğin arasında daha dikkat çekici olmak için her şeyin en çarpıcı, en parlak ve cazibeli görünen hali karşımıza gelir. Okuduğumuz metinlerin ana fikirleri ilk cümlelere sığdırılır. İzlediğimiz filmlerin fragmanları en çarpıcı sahnelerdir.  Satın alacağımız ürünlerin reklamları en ihtiyaç duyduklarımızdır. Ancak ne kadar ararsak arayalım seçmediğimiz ihtimallerin daha iyi olabileceği ihtimali zihnimizi meşgul eder. Bu durumda en iyiyi arama yolculuğumuz çoğunlukla en iyinin yanılsamasıyla karşılaşmamızla sonuçlanır.

Doğru Seçim Yapmak Mümkün müdür?

Barry Schwartz’e göre daha iyisini aramaktan vazgeçmek başlamak için iyi bir noktadır. Yaptığımız her seçimden daha iyisi bir yerlerde mutlaka vardır. Ancak zamanımızı ve enerjimizi bu şeyi bulmaya harcayacak kadar değerli midir? Yapmamız gereken seçenekleri en aza indirgemek ve zihnimizi bu karmaşadan kurtarmaktır.